1891թ. Աբդուլ Համիդը ստեղծում է «Համիդիե» հատուկ զորաջոկատները Բեռլինի վեհաժողովում փաստորեն տերությունները սուլթան Աբդուլ Համիդին հանձնարարեցին «ապահովել հայերի անվտանգությունը չերքեզներից ու քրդերից» այն դեպքում, երբ ինքը` սուլթանն էր քրդերի և չերքեզների հակահայկական բոլոր գործողությունների գլխավոր հրահրողը: Դրա լավագույն վկայությունն է, որ հենց Բեռլինի վեհաժողովից հետո` 1891թ., նրա հրամանով ստեղծվեց բացառապես քրդերից կազմված և օսմանյան կառավարության հաշվին պահվող հեծելազոր, որը նրա անունով կոչվեց «Համիդիե»: Այն կազմված էր 30 գնդերից և չէր մտնում օսմանյան բանակի համակարգի մեջ, այլ պահպանվում էր որպես ինքնուրույն ռազմական միավոր` տեղակայված հայկական Երզնկա քաղաքում: «Համիդիեի» գլխավոր նպատակը, փաստորեն, կայսրության ողջ տարածքում հայկական ջարդեր իրականացնելն էր: 1894-1896թթ. Հայերի զանգվածային կոտորածները ողջ Թուրքիայի տարածքում և Սասունի հերոսամարտը XIX դ. վերջին օսմանյան իշխանությունների կազմակերպած հայկական ջարդերի գագաթնակետը դարձան 1894-1896թթ. կոտորածները: Առաջին հարվածը հասցվեց Սասունին` Բիթլիսի վիլայեթի գավառներից մեկին, որը մշտապես աչքի էր ընկնում թուրքական կամայականություններին դիմադրելու իր անկոտրում կամքով: 1894թ. օգոստոսին Սասունի վրա շարժվեց թուրքական չորրորդ բանակը: Ուժերն անհավասար էին, և թուրքական կանոնավոր բանակն ի վերջո հաղթեց: Սասունն ավերվեց, կործանվեց 40 գյուղ, սպանվեց 10 հազար մարդ: 1895թ. սեպտեմբերին սկսվեցին հայկական ջարդերը մայրաքաղաքում, ապա նաև Տրապիզոնում, Երզնկայում, Մարաշում, Սեբաստիայում, Էրզրումում, Դիարբեքիրում, Բայազետում, Խարբերդում և այլուր: Սուլթանական իշխանությունները փորձեցին ջարդեր կազմակերպել նաև Զեյթունում, սակայն դա նրանց չհաջողվեց. տեղի բնակչությունը նախօրոք անհրաժեշտ կազմակերպչական քայլեր էր ձեռնարկել թուրքական զորքերին դիմադրելու համար: Կոտորածները նոր թափով վերսկսվեցին 1896թ.: Նոր զանգվածային ջարդեր տեղի ունեցան Կոստանդնուպոլսում, Ուրֆայում, Շապին-Գարահիսարում, Ամասիայում, Մուշում, Մարզվանում և կայսրության այլ շրջաններում: 1894-1986թթ. կոտորածների ժամանակ զոհվեց 300 հազար հայ: Սակայն հայերի կորուստները միայն դրանով չէին սահմանափակվում: Ստեղծված անասելի հուսալքված պայմաններում մոտ 100 հազար հայ բռնի դարձան մահմեդական, և մոտավորապես այդքան էլ հայեր հարկադրված հեռացան իրենց հայրենիքից: 1909թ. ապրիլ Հայերի ջարդը Ադանայում Երիտթուրքերի հեղաշրջումից ընդամենը մեկ տարի անց` 1909-ի ապրիլին, թուրք ազգայնամոլ տարրերը Կիլիկիայի Ադանա քաղաքում ամբոխին գրգռեցին հայերի դեմ: Մի քանի օր անց իրավիճակին միջամտեց նաև թուրքական բանակը: Կոտորածը Ադանայից տարածվեց նաև Կիլիկիայի հայաբնակ այլ վայրեր` Մարաշից մինչև Քեսաբ: Որոշ բնակավայրերում հայերը դիմեցին ինքնապատշպանության և կարողացան փրկվել: Կոտորածը դադարեց միայն մեկ ամիս հետո, երբ հայերը շուրջ 30.000 զոհ էին տվել: Երիտթուքերի հեղաշրջումը ոգևորությամբ ընդունած հայերի մեջ առաջին անգամ առաջացավ լուրջ կասկած և հուսախաբություն:

Թալեաթ փաշայի պաշտոնական հրահանգը հայերի ջարդերի վերաբերյալ, 1915թ մարտ-1916թ հունվար Մարտի 25, 1915 Ջեմալ բեյին, պատվիրակ Ադանայում Յուրաքանչյուրի պարտքն է ամեն հնարավոր միջոցներով ազդել հայտնի տարրերի գոյության ոչնչացման վեհ ծրագրի իրագործմանը, ովքեր դարեր ի վեր խոչընդոտ են հանդիսացել կայսրության քաղաքակրթության բարգավաճմանը : Հետևաբար մենք պետք է մեզ վրա վերցնենք ամբողջ պատասխանատվությունը` երդվելով ինչ էլ պատահի իրագործել այն: Միշտ պետք է հիշենք, թե որքան մեծ է այն զոհողությունը, որը կառավարությունը կատարում է` ներգրավվելով Համաշխարհային պատերազմում: Պետք է այնպես գործենք, որ կիրառված միջոցները տանեն ցանկալի արդյունքի: Փետրվարի 18-ի մեր զեկույցում հայտարարեցինք, որ Ջեմիեթը վճռել է բնաջնջել տարբեր ուժերի, որոնք դարեր ի վեր արգելք են հանդիսացել: Այս առումով պետք է կիրառել արյունալի մեթոդներ: Անշուշտ այդ մեթոդների կիրառումը սարսափեցնում է մեզ, բայց Ջեմիաթը ուրիշ այլ ելք չունի, որ հավաստի իր գործելակերպի կայունությունը: Ալի Ռիզան` հանձնաժողովի պատվիրակ Հալեպում, դաժանորեն մեզ քննադատեց ու հորդորեց գթասիրտ լինել, այսպիսի պարզունակությունը ոչ այլ ինչ է, քան անհեթեթություն: Մենք կգտնենք մի վայր բոլոր նրանց համար, ովքեր չեն համագործակցի մեզ հետ, մի վայր, որտեղ կճնշվեն նրանց սրտի նուրբ լարերը: Կրկին անգամ թույլ տվեք ձեզ հիշեցնել սեփականության հարցի մասին: Սա շատ կարևոր է: Աչալրջությամբ ընդունեք դրա բաժանումը, միշտ քննեք հաշիվները և շահույթից ստացված օգուտը: Ջեմիեթ Սեպտեմբերի 3, 1915թ Հալեպի կուսակալությանը Տեղեկացնում ենք, որ պետք է ներառեք նաև կանանց ու երեխաներին այն կարգադրության մեջ, որ նախկինում վերաբերվում էր միայն տղամարդկանց: Այդ պարտականությունների համար ընտրե´ք վստահելի ծառայողների: Թալեաթ, Ներքին գործերի նախարար Սեպտեմբերի 16 Հալեպի կուսակալությանը Ձեզ տեղեկացրել էին, որ կառավարությունը Ջեմիեթի կարգադրությամբ վճռել է վերացնել Թուրքիայում բնակվող նշված բոլոր մարդկանց` հայերին: Բոլոր նրանք, ովքեր կընդիմանան այս վճռին և հրամանին չեն կարող մնալ կայսրության պաշտոնական կազմում: Նրանց գոյությանը պետք է վերջ դրվի որքան էլ միջոցները ողբերգական լինեն: Չպետք է հաշվի առնել ոչ տարիքը, ոչ սեռը և ոչ էլ խղճի վարանումը: Թալեաթ, Ներքին գործերի նախարար 1915թ, նոյեմբերի 18 Հալեպի կուսակալությանը Կոստանդնուպոլսում ամերիկյան դեսպանի` պրն Մորգենթաուի կողմից իր կառավարության անունից վերջերս արված միջամտությունից պարզ է դառնում, որ ամերիկյան հյուպատոսները գաղտնի միջոցներով տիրապետում են ինֆորմացիային: Նրանք մնում են չհամոզվող, չնայած մեր հավաստիացումներին, որ տեղահանությունները ապահով կիրականացվեն: Զգույշ եղեք, որ ուշադրություն գրավող իրադարձությունները քաղաքների կամ այլ կենտրոնների մոտ չիրականացվեն: Մեր ներկայիս քաղաքականության տեսանկյունից ամենակարևորն այն է, որ այդ մասերում բնակվող օտարերկրացիներին համոզենք, որ հայերի արտաքսումը իրականում միայն բռի տեղահանություն է: Հետևաբար կարևոր է, որ միառժամանակ նուրբ մոտեցում ցուցաբերենք, իսկ սովորական միջոցառումները հարմար վայրերում իրականցվեն: Բոլոր նրանք, ովքեր հակառակ ինֆորմացիան են տրվել, կձերբակալվեն ու ռազմական իշխանություններին կհանձնվեն, որպեսզի ռազմական դատարանը նրանց դատի: Այս հրահանգը հույժ կարևոր է համարվում: Թալեաթ 1915թ, դեկտեմբերի 11 Հալեպի կուսակալությանը Մեզ տեղեկացրել են, որ հայ լրագիրների որոշ թղթակիցներ լուսանկարներ ու նամակներ են ձեռք բերել, որոնք պատկերում են ողբերգական իրադարձությունները և դրանք նրանք տվել են Հալեպում ամերիկյան հյուպատոսությանը: Այս տեսակի վտանգավոր մարդկանց պետք է ձերբակալել ու ճնշել: Ներքին գործերի նախարար, Թալեաթ 1916թ, հունվարի 15 Հալեպի կառավարությանը Մեզ տեղեկացրել են, որ որոշ նոր բացված որբանոցներ ընդունում են նաև հայ երեխաների: Եթե դա արվեր մեր իրական նպատակների անիրազեկությամբ կամ արհամարհման հետևանքով, կառավարությունը կդիտարկեր այդ տեսակ երեխաների կերակրումը կամ նրանց կյանքը երկարացնելու ցանկացած գործոն որպես մեր նպատակներին լիովին հակադիր արարք: Քանի որ այդ երեխաների փրկության հարցը դիտարկում է որպես վնասակար երևույթ: Որբանոցներին խորհուրդ եմ տալիս չընդունել այդպիսի երեխաների և փորձեր էլ չարվեն հատուկ նրանց համար որբանոցներ հիմնել: Ներքին գործերի նախարար Թալեաթ Ներքին գործերի նախարարությունից Հալեպի կուսակալությանը Միայն այն որբերը, ովքեր չեն կարող հիշել այն սարսափները, որոնց նրանց ծնողները ենթարկվել են, պետք է հավաքել և խնամել: Մնացածներին ուղարկեք քարավանների հետ: Ներքին գործերի նախարար Թալեաթ Աղբյուրը` Արձանագրություններ Մեծ պատերազմի վերաբերյալ, հատոր 3, խմբագիր` Չարլզ Ֆ. Հորն, «Ազգի զավակներ», 1923